Kompendium wiedzy technicznej z dziedziny automatyki, inżynierii mechanicznej i programowania sterowników. Skorzystaj z wyszukiwarki lub kategorii, aby odnaleźć potrzebne definicje.
| Termin (PL) | Kategoria | Definicja | Przykład zastosowania / Kontekst |
|---|---|---|---|
| Adresowanie symboliczne | Program | Metoda odwoływania się do zmiennych w programie PLC za pomocą nazw symbolicznych zamiast bezpośrednich adresów sprzętowych, zwiększająca czytelność i łatwość modyfikacji programu. | Zamiast używać adresu %I0.3, programista używa nazwy "Czujnik_Pozycji_Gornej", co ułatwia zrozumienie programu i umożliwia zmianę przypisania sprzętowego bez modyfikacji logiki. |
| API | Program | Zestaw definicji, protokołów i narzędzi umożliwiających komunikację między różnymi systemami oprogramowania, określający metody i formaty wymiany danych. | Wykorzystanie REST API do integracji systemu SCADA z systemem zarządzania produkcją (MES), umożliwiające wymianę danych o recepturach, zleceniach produkcyjnych i parametrach jakościowych. |
| AS-Interface | Program | Prosta, ekonomiczna sieć przemysłowa przeznaczona do łączenia urządzeń binarnych (czujników, przycisków, elementów wykonawczych) na najniższym poziomie automatyki. | Wykorzystywana do podłączenia przycisków, lampek sygnalizacyjnych, czujników zbliżeniowych i prostych elementów wykonawczych do systemu sterowania linią produkcyjną. |
| Baza danych | Program | Strukturyzowany zbiór danych przechowywany i zarządzany przez system zarządzania bazą danych (DBMS), umożliwiający efektywne przechowywanie, wyszukiwanie i analizę informacji. | Wykorzystanie bazy danych SQL Server do przechowywania danych produkcyjnych z systemu SCADA, umożliwiające tworzenie raportów historycznych, analizę trendów i śledzenie genealogii produktów. |
| Blockchain w przemyśle | Program | Zastosowanie technologii blockchain w środowisku przemysłowym do tworzenia niezmiennych, rozproszonych rejestrów transakcji, zapewniających transparentność i śledzenie łańcucha dostaw. | Wykorzystanie blockchain do śledzenia pochodzenia komponentów w przemyśle lotniczym, zapewniając niepodważalny dowód autentyczności części i zgodności z wymogami jakościowymi. |
| Blok danych | Program | Obszar pamięci w sterowniku PLC służący do przechowywania danych procesowych, parametrów konfiguracyjnych lub zmiennych programu, dostępny dla różnych bloków programowych. | Wykorzystywany w programie PLC do przechowywania receptur produkcyjnych, parametrów maszyny lub danych wymienianych z systemem nadrzędnym. |
| Blok funkcyjny | Program | Struktura programowa w sterowniku PLC zawierająca algorytm oraz wewnętrzne zmienne statyczne, która może być wielokrotnie wywoływana z różnymi zestawami danych (instancjami). | Stosowany do implementacji powtarzalnych funkcji, takich jak sterowanie silnikiem, regulacja PID lub obsługa komunikacji, gdzie każda instancja bloku steruje innym urządzeniem. |
| Blok organizacyjny | Program | Specjalny blok programowy w sterowniku PLC, wywoływany przez system operacyjny w odpowiedzi na określone zdarzenia, takie jak cykl programu, przerwania lub błędy. | OB1 to główny blok cykliczny wykonywany w pętli, OB100 to blok wykonywany przy starcie sterownika, a OB40 może być blokiem przerwania czasowego do realizacji zadań o wysokim priorytecie. |
| CANopen | Program | Protokół komunikacyjny wyższego poziomu oparty na magistrali CAN, zapewniający standardowe mechanizmy wymiany danych między urządzeniami automatyki. | Stosowany w maszynach mobilnych, windach, urządzeniach medycznych lub w systemach automatyki budynkowej do komunikacji między sterownikami i urządzeniami peryferyjnymi. |
| CC-Link | Program | Otwarty protokół komunikacyjny opracowany przez Mitsubishi Electric, umożliwiający szybką wymianę danych między urządzeniami automatyki przemysłowej. | Używany głównie w Azji do łączenia sterowników PLC, paneli operatorskich, napędów i innych urządzeń automatyki w zintegrowane systemy sterowania. |
| Cewka | Elektryka | Element elektryczny składający się z przewodnika nawiniętego w formie spirali, wytwarzający pole magnetyczne podczas przepływu prądu. W elektrotechnice cewki są podstawowymi komponentami wielu urządzeń, takich jak przekaźniki, styczniki, elektromagnesy, transformatory czy silniki elektryczne. Cewki mogą pełnić funkcje indukcyjne, służyć do magazynowania energii w polu magnetycznym lub przekształcania energii elektrycznej w mechaniczną. | Zastosowanie cewki w przekaźniku elektromagnetycznym, gdzie przepływ prądu przez cewkę wytwarza pole magnetyczne przyciągające zworę, co powoduje przełączenie styków i sterowanie obwodem o większej mocy. Cewki są również kluczowymi elementami w transformatorach, dławikach, elektrozaworach i wielu innych urządzeniach elektrycznych. |
| Chwytak | Mechanika | Urządzenie końcowe robota służące do chwytania i manipulowania obiektami, występujące w różnych wersjach: mechanicznych, pneumatycznych, magnetycznych lub próżniowych. | Stosowany w robotach do podnoszenia i przenoszenia różnych przedmiotów, np. chwytak szczękowy do chwytania części mechanicznych lub chwytak próżniowy do przenoszenia płaskich elementów. |
| Cross-Reference | Program | Narzędzie programistyczne pokazujące wszystkie miejsca w programie, gdzie używana jest dana zmienna, adres lub blok, ułatwiające analizę i modyfikację programu. | Wykorzystywane podczas modyfikacji programu do identyfikacji wszystkich miejsc, gdzie używany jest dany bit wejściowy, aby upewnić się, że zmiana nie wpłynie negatywnie na inne części programu. |
| Cyberbezpieczeństwo OT | Program | Zestaw praktyk, technologii i procesów mających na celu ochronę systemów przemysłowych (OT) przed atakami cyfrowymi, zapewniając ich dostępność, integralność i poufność. | Wdrożenie wielowarstwowej strategii cyberbezpieczeństwa dla systemu sterowania procesem, obejmującej segmentację sieci, kontrolę dostępu, szyfrowanie komunikacji i regularne audyty bezpieczeństwa. |
| Cyfrowy bliźniak | Program | Wirtualna reprezentacja fizycznego obiektu, procesu lub systemu, aktualizowana w czasie rzeczywistym na podstawie danych z czujników, umożliwiająca symulację, analizę i optymalizację. | Stosowany do symulacji i optymalizacji linii produkcyjnej, testowania zmian w procesie bez ingerencji w rzeczywisty system lub do predykcyjnego utrzymania ruchu maszyn. |
| Czas cyklu | Program | Czas potrzebny sterownikowi PLC na wykonanie jednego pełnego cyklu programu, obejmujący odczyt wejść, wykonanie programu i aktualizację wyjść. | Monitorowany w aplikacjach czasu rzeczywistego, gdzie zbyt długi czas cyklu może wpływać na jakość regulacji lub reakcję na zdarzenia, typowo wynosi od kilku do kilkudziesięciu milisekund. |
| Czujnik fotoelektryczny | Elektryka | Czujnik wykorzystujący wiązkę światła do wykrywania obecności, odległości lub właściwości obiektów poprzez pomiar odbicia lub przerwania wiązki. | Montowany na linii produkcyjnej do wykrywania przejścia produktów lub kontroli poziomu napełnienia. |
| Czujnik indukcyjny | Elektryka | Bezdotykowy czujnik wykrywający obecność metalowych obiektów poprzez generowanie pola elektromagnetycznego i wykrywanie zmian w tym polu. | Montowany przy taśmociągu do wykrywania metalowych elementów lub do kontroli pozycji części maszyn. |
| Czujnik laserowy | Elektryka | Precyzyjny czujnik wykorzystujący wiązkę laserową i zasadę triangulacji do dokładnego pomiaru odległości, kształtu lub położenia obiektów. | Stosowany w systemach kontroli jakości do pomiaru wymiarów z dokładnością do mikrometrów lub w robotyce do precyzyjnego pozycjonowania. |
| Czujnik pojemnościowy | Elektryka | Bezdotykowy czujnik wykrywający zmiany pola elektrycznego wywołane obecnością obiektów przewodzących i nieprzewodzących, działający na zasadzie zmiany pojemności elektrycznej. | Używany do wykrywania poziomu materiałów sypkich w silosach, detekcji cieczy przez ścianki nieprzewodzące lub w panelach dotykowych. |
| Czujnik rezystancyjny | Elektryka | Czujnik temperatury wykorzystujący zależność rezystancji metalu (najczęściej platyny) od temperatury, zapewniający wysoką dokładność i stabilność pomiaru. | Stosowany w precyzyjnych procesach przemysłowych, np. PT100 (100 Ω przy 0°C) w przemyśle spożywczym lub farmaceutycznym, gdzie wymagana jest wysoka dokładność. |
| Czujnik ultradźwiękowy | Elektryka | Czujnik wykorzystujący fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości do pomiaru odległości lub wykrywania obiektów poprzez analizę czasu powrotu odbitej fali. | Stosowany w systemach parkowania, do pomiaru poziomu cieczy w zbiornikach lub wykrywania obiektów przezroczystych, gdzie czujniki optyczne zawodzą. |
| Debugowanie | Program | Proces identyfikacji i usuwania błędów w programie, wykorzystujący narzędzia takie jak podgląd zmiennych, śledzenie wykonania programu, punkty przerwania czy monitorowanie stanu. | Stosowane podczas uruchamiania maszyny do diagnozowania przyczyn nieprawidłowego działania, np. poprzez śledzenie przepływu sygnałów lub analizę wartości zmiennych w określonych punktach programu. |
| Dławik kablowy | Elektryka | Element służący do wprowadzania kabli do urządzeń elektrycznych, zapewniający szczelność, odciążenie mechaniczne i ochronę przed wyrwaniem kabla. | Montowany w szafach sterowniczych, silnikach elektrycznych lub urządzeniach pracujących w trudnych warunkach środowiskowych, zapewniając odpowiednią klasę ochrony IP. |
| Dokumentacja powykonawcza | Ogolne | Zaktualizowana dokumentacja odzwierciedlająca stan faktyczny po instalacji, uwzględniająca wszystkie zmiany wprowadzone podczas realizacji i uruchomienia. | Przygotowanie dokumentacji powykonawczej dla zmodernizowanej linii produkcyjnej, zawierającej aktualne schematy elektryczne, konfigurację sieci i kopie zapasowe programów. |
| Elektrozawór | Mechanika | Zawór sterowany elektrycznie za pomocą cewki elektromagnetycznej (solenoidu), służący do kontroli przepływu cieczy lub gazów w układach hydraulicznych i pneumatycznych. | Używany w systemach automatyki do sterowania przepływem sprężonego powietrza do siłowników pneumatycznych lub kontroli przepływu wody w systemach nawadniania. |
| Enkoder absolutny | Elektryka | Urządzenie pomiarowe dostarczające unikalną wartość cyfrową dla każdej pozycji kątowej lub liniowej, zachowujące informację o pozycji nawet po utracie zasilania. | Zastosowanie enkodera absolutnego w osi robota przemysłowego, eliminujące potrzebę procedury bazowania po włączeniu zasilania i zwiększające bezpieczeństwo operacji. |
| Enkoder inkrementalny | Elektryka | Urządzenie elektromechaniczne generujące impulsy elektryczne w odpowiedzi na ruch obrotowy lub liniowy, umożliwiające pomiar względnej pozycji, prędkości i kierunku ruchu. | Zastosowanie enkodera inkrementalnego w napędzie osi maszyny CNC, dostarczającego informacji o przemieszczeniu i prędkości, umożliwiając precyzyjne pozycjonowanie i kontrolę ruchu. |
| EtherCAT | Program | Szybki, deterministyczny protokół komunikacyjny oparty na Ethernecie, wykorzystujący zasadę przetwarzania ramek "w locie", zapewniający synchronizację urządzeń z dokładnością do nanosekund. | Używany w aplikacjach wymagających bardzo szybkiej komunikacji i precyzyjnej synchronizacji, takich jak sterowanie ruchem w maszynach wieloosiowych lub robotach. |
| Eżektor | Mechanika | Urządzenie wykorzystujące sprężone powietrze do wytwarzania podciśnienia na zasadzie efektu Venturiego, stosowane jako źródło próżni w systemach chwytania próżniowego. | Używany w systemach chwytania próżniowego robotów, gdzie wymagana jest szybka reakcja, mobilność lub brak dostępu do centralnego systemu próżniowego. |
| Falownik | Elektryka | Urządzenie elektroniczne służące do regulacji prędkości obrotowej silników elektrycznych poprzez zmianę częstotliwości i napięcia zasilającego. Falowniki umożliwiają płynne sterowanie prędkością, momentem obrotowym oraz kierunkiem obrotów silnika, a także zapewniają funkcje ochronne i diagnostyczne. | Stosowany do regulacji prędkości silników w przenośnikach, pompach, wentylatorach, maszynach produkcyjnych, umożliwiając oszczędność energii, płynny rozruch i hamowanie oraz precyzyjne sterowanie procesem. |
| Filtr hydrauliczny | Mechanika | Urządzenie służące do usuwania zanieczyszczeń stałych z cieczy hydraulicznej, chroniące komponenty układu przed uszkodzeniem i przedłużające ich żywotność. | Montowany w układzie hydraulicznym maszyny budowlanej, chroniący precyzyjne zawory i pompy przed zanieczyszczeniami, które mogłyby powodować ich zużycie lub awarię. |
| Function Block Diagram | Program | Graficzny język programowania sterowników PLC, oparty na blokach funkcyjnych połączonych liniami reprezentującymi przepływ sygnałów. | Wykorzystywany do programowania złożonych algorytmów sterowania, takich jak regulatory PID czy sekwencje operacji. |
| Funkcja | Program | Struktura programowa w sterowniku PLC zawierająca algorytm bez wewnętrznych zmiennych statycznych, która po wykonaniu nie zachowuje stanu i zwraca wartość lub zestaw wartości. | Wykorzystywana do implementacji obliczeń matematycznych, konwersji danych lub innych operacji, które nie wymagają zapamiętywania stanu między wywołaniami. |
| Funkcja STO | Elektryka | Funkcja bezpieczeństwa w napędach elektrycznych, zapewniająca bezpieczne odłączenie momentu obrotowego silnika bez odłączania zasilania całego napędu. | Wykorzystywana w serwonapędach maszyn pakujących do szybkiego i bezpiecznego zatrzymania silnika w przypadku otwarcia osłony bezpieczeństwa. |
| Hamulec przemysłowy | Mechanika | Urządzenie służące do zatrzymywania lub utrzymywania w bezruchu elementów maszyn, działające na zasadzie tarcia, często sterowane elektrycznie, hydraulicznie lub pneumatycznie. | Wykorzystywany w dźwignicach do utrzymania ładunku, w maszynach CNC do blokowania osi po zatrzymaniu lub w systemach bezpieczeństwa do awaryjnego zatrzymania ruchu. |
| Hydroakumulator | Mechanika | Urządzenie magazynujące energię w postaci sprężonego gazu lub napiętej sprężyny, wykorzystywane w układach hydraulicznych do stabilizacji ciśnienia, absorpcji uderzeń hydraulicznych lub jako awaryjne źródło energii. | Stosowany w prasach hydraulicznych do szybkiego dostarczenia dużej ilości oleju, w systemach hamulcowych jako zabezpieczenie awaryjne lub w układach hydraulicznych do tłumienia pulsacji ciśnienia. |
| IIoT Gateway | Program | Urządzenie brzegowe łączące urządzenia przemysłowe z chmurą lub siecią korporacyjną, zapewniające konwersję protokołów, wstępne przetwarzanie danych i bezpieczną komunikację. | Zastosowanie IIoT Gateway do zbierania danych z maszyn produkcyjnych wyposażonych w starsze protokoły komunikacyjne i przesyłania ich do platformy analitycznej w chmurze. |
| IO-Link | Program | Standardowy protokół komunikacyjny punkt-punkt służący do łączenia inteligentnych czujników i elementów wykonawczych z systemami automatyki, umożliwiający dwukierunkową wymianę danych. | Wykorzystywany do podłączenia zaawansowanych czujników do sterownika PLC, umożliwiając nie tylko odczyt wartości pomiarowych, ale także parametryzację i diagnostykę urządzeń. |
| Kaizen | Ogolne | Japońska filozofia ciągłego doskonalenia, oparta na małych, stopniowych zmianach wprowadzanych przez wszystkich pracowników, które z czasem prowadzą do znaczących usprawnień. | Program Kaizen w fabryce, gdzie pracownicy zgłaszają i wdrażają drobne usprawnienia, takie jak reorganizacja stanowiska pracy, optymalizacja procedur czy eliminacja zbędnych czynności. |
| Klasa ochrony IP | Elektryka | Międzynarodowy standard określający stopień ochrony obudowy przed ciałami stałymi i wodą, wyrażany dwucyfrowym kodem (np. IP65), gdzie pierwsza cyfra oznacza ochronę przed pyłem, a druga przed wodą. | Panel operatorski z klasą ochrony IP67, umożliwiający jego instalację w środowisku o dużym zapyleniu i narażonym na okresowe zachlapanie wodą. |
| Kompatybilność elektromagnetyczna | Elektryka | Zdolność urządzenia do pracy w środowisku elektromagnetycznym bez powodowania zakłóceń dla innych urządzeń oraz odporność na zakłócenia zewnętrzne. | Projektowanie szafy sterowniczej z uwzględnieniem zasad EMC, takich jak separacja obwodów, ekranowanie kabli i filtrowanie zasilania, aby zapewnić niezawodną pracę w środowisku przemysłowym. |
| Koncepcja | Ogolne | Wstępna faza analizy wymagań i możliwości technicznych projektu, mająca na celu określenie ogólnych założeń i kierunku realizacji. | Opracowanie koncepcji systemu sterowania linią produkcyjną, obejmujące analizę potrzeb klienta, wybór technologii i wstępny kosztorys. |
| Konduktometr | Elektryka | Przyrząd pomiarowy służący do pomiaru przewodności elektrycznej cieczy, wskazującej na zawartość rozpuszczonych substancji jonowych. | Stosowany w oczyszczalniach wody, systemach uzdatniania wody przemysłowej lub w procesach chemicznych do monitorowania stężenia roztworów. |
| Korytko kablowe | Elektryka | System nośny służący do prowadzenia i ochrony kabli elektrycznych, sygnałowych lub pneumatycznych w instalacjach przemysłowych. | Stosowane w halach produkcyjnych do rozprowadzania okablowania między maszynami, w centrach danych do organizacji kabli sieciowych lub w instalacjach automatyki do segregacji różnych typów przewodów. |
| Kurtyna świetlna bezpieczeństwa | Elektryka | Optoelektroniczne urządzenie zabezpieczające, tworzące niewidzialną barierę świetlną, która po przerwaniu natychmiast zatrzymuje niebezpieczny ruch maszyny. | Stosowana przy prasach, wykrawarkach lub liniach produkcyjnych do zabezpieczenia operatora przed dostępem do strefy niebezpiecznej podczas pracy maszyny. |
| Ladder Diagram | Program | Graficzny język programowania sterowników PLC, przypominający schemat elektryczny, składający się z "szczebelków" zawierających styki i cewki. | Używany do programowania sekwencji sterowania maszyną pakującą, gdzie każdy szczebelek reprezentuje warunek logiczny. |
| Lean Manufacturing | Ogolne | Metodologia produkcji skupiająca się na eliminacji marnotrawstwa, ciągłym doskonaleniu procesów i maksymalizacji wartości dla klienta przy minimalnym zużyciu zasobów. | Wdrożenie zasad Lean Manufacturing w fabryce, prowadzące do redukcji zapasów o 30%, skrócenia czasu przezbrojeń o 50% i zwiększenia produktywności o 20% dzięki eliminacji czynności niedodających wartości. |
| Łożysko kulkowe | Mechanika | Element mechaniczny składający się z dwóch pierścieni i kulek, służący do zmniejszenia tarcia między obracającymi się częściami maszyn. | Stosowane w silnikach elektrycznych, przekładniach i innych urządzeniach z elementami wirującymi. |
| Magistrala CAN | Program | Szeregowa magistrala komunikacyjna zaprojektowana do niezawodnej komunikacji między mikrokontrolerem a urządzeniami peryferyjnymi bez centralnego komputera. | Wykorzystanie magistrali CAN w maszynach mobilnych do komunikacji między sterownikiem głównym a rozproszonymi modułami sterującymi silnikiem, hydrauliką i systemami bezpieczeństwa. |
| Manometr | Elektryka | Przyrząd pomiarowy służący do pomiaru ciśnienia płynów (gazów lub cieczy) względem ciśnienia atmosferycznego lub próżni. | Montowany w układach pneumatycznych i hydraulicznych do monitorowania ciśnienia roboczego, np. na reduktorze ciśnienia w stacji przygotowania powietrza. |
| Maszyna stanów | Program | Technika programowania oparta na modelu, w którym system może znajdować się w jednym z określonych stanów, a przejścia między stanami są wyzwalane przez zdarzenia lub warunki. | Wykorzystywana do implementacji sekwencji pracy maszyny, gdzie każdy stan reprezentuje określoną fazę procesu (np. inicjalizacja, praca automatyczna, zatrzymanie, obsługa błędów). |
| Modbus | Program | Otwarty protokół komunikacyjny używany do wymiany danych między urządzeniami elektronicznymi w systemach automatyki przemysłowej. | Wykorzystywany do komunikacji między sterownikiem PLC a urządzeniami peryferyjnymi, takimi jak falowniki czy moduły I/O. |
| Modbus TCP | Program | Wariant protokołu Modbus wykorzystujący sieć Ethernet i protokół TCP/IP jako medium transmisyjne, zachowujący prostotę oryginalnego protokołu Modbus przy jednoczesnym wykorzystaniu standardowej infrastruktury sieciowej. | Stosowany do integracji urządzeń automatyki z systemami informatycznymi przedsiębiorstwa lub do komunikacji między sterownikami PLC różnych producentów. |
| Motoreduktor | Mechanika | Zintegrowany zespół napędowy składający się z silnika elektrycznego i przekładni redukcyjnej, zapewniający zmniejszenie prędkości obrotowej i zwiększenie momentu obrotowego. | Stosowany w przenośnikach taśmowych, mieszalnikach, maszynach pakujących i innych aplikacjach wymagających niskiej prędkości obrotowej i wysokiego momentu. |
| MQTT | Program | Lekki protokół komunikacyjny typu publish-subscribe, zaprojektowany dla urządzeń o ograniczonych zasobach i sieci o niskiej przepustowości, szeroko stosowany w IoT i IIoT. | Wykorzystanie MQTT do przesyłania danych z czujników temperatury i wilgotności w fabryce do centralnego systemu monitorowania, zapewniając niskie opóźnienia i małe zużycie przepustowości. |
| MTBF | Ogolne | Średni czas między awariami, statystyczny wskaźnik niezawodności urządzenia lub systemu, wyrażany zazwyczaj w godzinach pracy. | Analiza wskaźnika MTBF dla robotów spawalniczych, pozwalająca porównać niezawodność różnych modeli i zaplanować odpowiednią strategię utrzymania ruchu. |
| MTTR | Ogolne | Średni czas naprawy, wskaźnik określający przeciętny czas potrzebny na przywrócenie urządzenia do stanu pełnej sprawności po wystąpieniu awarii. | Monitorowanie wskaźnika MTTR dla krytycznych maszyn produkcyjnych, pozwalające ocenić efektywność służb utrzymania ruchu i zidentyfikować obszary wymagające poprawy. |
| Napęd zębatkowy | Mechanika | Mechanizm zamieniający ruch obrotowy na liniowy, składający się z koła zębatego (zębnika) i listwy zębatej (zębatki), zapewniający dużą siłę i precyzję ruchu. | Stosowany w układach sterowania bramami przesuwnymi, w maszynach CNC o dużym skoku osi lub w systemach kierowniczych pojazdów. |
| Norma IEC 61131-3 | Program | Międzynarodowy standard definiujący języki programowania sterowników PLC, obejmujący pięć języków: Ladder Diagram (LD), Function Block Diagram (FBD), Structured Text (ST), Instruction List (IL) i Sequential Function Chart (SFC). | Stosowana przez producentów sterowników PLC do zapewnienia standaryzacji i przenośności programów między różnymi platformami, ułatwiając integrację systemów i szkolenie programistów. |
| Norma ISA-88 | Program | Standard definiujący modele i terminologię dla sterowania procesami wsadowymi (batch), wprowadzający koncepcje takie jak jednostki proceduralne, fazy, operacje i procedury. | Wykorzystywana w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym i chemicznym do projektowania systemów sterowania procesami wsadowymi, zapewniając elastyczność, modułowość i zgodność z wymaganiami regulacyjnymi. |
| Oburęczne sterowanie | Elektryka | System wymagający jednoczesnego użycia obu rąk do uruchomienia maszyny, zapewniający, że operator nie może sięgnąć do strefy niebezpiecznej podczas inicjowania ruchu. | Stosowane w prasach i wykrawarkach, gdzie operator musi użyć obu rąk do aktywacji cyklu pracy, co uniemożliwia mu włożenie ręki w strefę zagrożenia. |
| OEE | Ogolne | Kluczowy wskaźnik wydajności produkcji, będący iloczynem trzech składowych: dostępności (availability), wydajności (performance) i jakości (quality), wyrażany w procentach. | Monitorowanie wskaźnika OEE dla linii rozlewniczej, pozwalające zidentyfikować główne przyczyny strat produkcyjnych i wdrożyć działania doskonalące. |
| OPC UA | Program | Niezależny od platformy standard komunikacji przemysłowej, zapewniający bezpieczną i niezawodną wymianę danych między różnymi systemami automatyki. | Wykorzystywany do integracji systemów sterowania z systemami zarządzania produkcją (MES) lub systemami biznesowymi (ERP). |
| PackML | Program | Standard opracowany przez organizację OMAC, definiujący ujednolicony model stanów maszyn pakujących, interfejsy komunikacyjne i strukturę danych, ułatwiający integrację linii pakujących. | Implementowany w maszynach pakujących różnych producentów, umożliwiając standaryzację interfejsów operatorskich, raportowania i integracji z systemami nadrzędnymi niezależnie od dostawcy maszyny. |
| Pehametr | Elektryka | Urządzenie pomiarowe służące do określania kwasowości lub zasadowości roztworu poprzez pomiar stężenia jonów wodorowych (pH). | Używany w przemyśle spożywczym, chemicznym, farmaceutycznym oraz w oczyszczalniach ścieków do kontroli procesów chemicznych i biologicznych. |
| Pojazd AGV / AMR | Mechanika | Samojezdne wózki i roboty transportowe poruszające się autonomicznie po zakładzie produkcyjnym, służące do transportu materiałów, półproduktów i wyrobów gotowych. | Flota robotów AMR w centrum logistycznym, transportujących palety między strefą magazynową a stanowiskami kompletacji zamówień, nawigujących autonomicznie z wykorzystaniem skanerów laserowych i map obiektu. |
| Pompa hydrauliczna | Mechanika | Urządzenie przekształcające energię mechaniczną na energię hydrauliczną poprzez wytwarzanie przepływu cieczy pod ciśnieniem, występujące w różnych wersjach: zębatej, tłoczkowej, łopatkowej. | Wykorzystywana w układach hydraulicznych maszyn przemysłowych, np. pompa tłoczkowa o zmiennej wydajności w systemie hydraulicznym prasy lub pompa zębata w układzie hydraulicznym wózka widłowego. |
| Poziom nienaruszalności bezpieczeństwa | Ogolne | Miara określająca poziom redukcji ryzyka zapewnianej przez funkcję bezpieczeństwa, wyrażona jako prawdopodobieństwo awarii na godzinę, zdefiniowana w normie IEC 61508. | System zatrzymania awaryjnego prasy hydraulicznej zaprojektowany zgodnie z SIL 3 zapewnia bardzo wysokie prawdopodobieństwo zadziałania w przypadku zagrożenia. |
| Poziom zapewnienia bezpieczeństwa | Ogolne | Miara zdolności części systemu sterowania związanych z bezpieczeństwem do wykonywania funkcji bezpieczeństwa, zdefiniowana w normie ISO 13849-1, określana w skali od "a" do "e". | Układ sterowania dwuręcznego prasy zaprojektowany zgodnie z PL "e" zapewnia najwyższy poziom ochrony operatora. |
| Predictive Quality | Program | Zastosowanie zaawansowanych algorytmów analitycznych i uczenia maszynowego do przewidywania potencjalnych problemów jakościowych w procesie produkcyjnym przed ich wystąpieniem. | Wdrożenie systemu Predictive Quality w linii produkcyjnej elektroniki, który na podstawie danych z testów i parametrów procesu przewiduje potencjalne wady produktów i sugeruje korekty parametrów. |
| Predykcyjne utrzymanie ruchu | Ogolne | Strategia utrzymania ruchu oparta na przewidywaniu awarii na podstawie analizy danych z maszyn, wykorzystująca zaawansowane techniki monitorowania stanu i algorytmy analityczne. | Wdrożenie systemu predykcyjnego utrzymania ruchu dla parku maszyn, wykorzystującego czujniki wibracji, temperatury i analizę oleju do wykrywania potencjalnych awarii łożysk i przekładni. |
| Prewencyjne utrzymanie ruchu | Ogolne | Strategia utrzymania ruchu oparta na planowanych przeglądach i wymianach części zgodnie z harmonogramem, mająca na celu zapobieganie awariom przed ich wystąpieniem. | Realizacja programu prewencyjnego utrzymania ruchu dla prasy hydraulicznej, obejmującego regularne wymiany filtrów, kontrole szczelności i kalibrację czujników co 1000 godzin pracy. |
| Profibus | Program | Standardowy, otwarty protokół komunikacyjny używany w automatyce przemysłowej do wymiany danych między urządzeniami różnych producentów, występujący w wariantach DP (dla automatyki dyskretnej) i PA (dla automatyki procesowej). | Stosowany do komunikacji między sterownikami PLC a rozproszonymi modułami I/O, napędami lub urządzeniami pomiarowymi w zakładach produkcyjnych. |
| Profil aluminiowy konstrukcyjny | Mechanika | Standaryzowany element konstrukcyjny wykonany z aluminium, posiadający rowki do mocowania akcesoriów, służący do budowy ram, stanowisk, osłon i innych konstrukcji przemysłowych. | Wykorzystywany do budowy stanowisk montażowych, ram maszyn, systemów transportowych lub osłon bezpieczeństwa dzięki łatwemu łączeniu i modyfikowaniu konstrukcji. |
| Profinet | Program | Standard komunikacji przemysłowej oparty na Ethernecie, umożliwiający wymianę danych między urządzeniami automatyki w czasie rzeczywistym. | Wykorzystywany do połączenia sterowników PLC, napędów, systemów wizyjnych i innych urządzeń w zintegrowany system automatyki. |
| Projekt Techniczny | Ogolne | Szczegółowa dokumentacja techniczna zawierająca schematy, dobór komponentów, specyfikacje sprzętowe i programowe, niezbędna do realizacji projektu. | Projekt techniczny systemu sterowania zawierający schematy elektryczne, listę komponentów, architekturę sieci i specyfikację oprogramowania PLC. |
| Prowadnica liniowa | Mechanika | Precyzyjny element mechaniczny umożliwiający ruch liniowy z minimalnym tarciem, składający się z szyny prowadzącej i wózka z elementami tocznymi (kulkami lub rolkami). | Wykorzystywana w maszynach CNC, drukarkach 3D, robotach kartezjańskich i innych urządzeniach wymagających precyzyjnego ruchu liniowego. |
| Przekaźnik bezpieczeństwa | Elektryka | Specjalistyczny przekaźnik o redundantnej konstrukcji, zapewniający niezawodne monitorowanie sygnałów z urządzeń bezpieczeństwa i bezpieczne wyłączenie maszyny w przypadku zagrożenia. | Stosowany do monitorowania przycisków zatrzymania awaryjnego, kurtyn świetlnych lub wyłączników krańcowych w systemach bezpieczeństwa maszyn. |
| Przekaźnik półprzewodnikowy | Elektryka | Elektroniczny odpowiednik przekaźnika elektromechanicznego, wykorzystujący elementy półprzewodnikowe (tyrystory, triaki) zamiast styków mechanicznych do przełączania obwodów elektrycznych. | Używany do częstego przełączania obciążeń, sterowania grzałkami w procesach termicznych lub w aplikacjach wymagających wysokiej niezawodności i braku iskrzenia. |
| Przekładnia pasowa | Mechanika | System przeniesienia napędu składający się z pasów (często zębatych) i kół pasowych, zapewniający cichą pracę, tłumienie drgań i możliwość przenoszenia mocy na znaczne odległości. | Wykorzystywana w drukarkach 3D do napędu osi, w maszynach pakujących do synchronizacji ruchu lub w systemach transportowych do przenoszenia napędu między wałami. |
| Przekładnia planetarna | Mechanika | Mechanizm przekładniowy składający się z koła centralnego, kół obiegowych (planet) i koła zewnętrznego, zapewniający wysokie przełożenie w kompaktowej konstrukcji. | Stosowana w napędach robotów przemysłowych, gdzie wymagana jest wysoka precyzja i duży moment obrotowy przy małych gabarytach. |
| Przekładnia ślimakowa | Mechanika | Mechanizm przekładniowy składający się ze ślimaka (śruby) i koła ślimakowego, zapewniający duże przełożenie, cichą pracę i samoblokujące właściwości. | Stosowana w napędach bram, podnośnikach, systemach regulacji, gdzie wymagane jest duże przełożenie i samoblokowanie, zapobiegające samoczynnemu ruchowi pod obciążeniem. |
| Przemysł 4.0 | Ogolne | Koncepcja transformacji cyfrowej w produkcji, obejmująca automatyzację, wymianę danych, systemy cyber-fizyczne, IIoT i chmurę obliczeniową, prowadząca do tworzenia "inteligentnych fabryk". | Wdrożenie strategii Przemysłu 4.0 w zakładzie produkcyjnym, obejmującej cyfrowe bliźniaki, predykcyjne utrzymanie ruchu, autonomiczne roboty i zintegrowane systemy zarządzania produkcją. |
| Przemysłowy Internet Rzeczy | Program | Koncepcja łączenia urządzeń przemysłowych, czujników i systemów w sieć umożliwiającą gromadzenie, wymianę i analizę danych w celu optymalizacji procesów produkcyjnych i predykcyjnego utrzymania ruchu. | Wdrażany w fabrykach w ramach koncepcji Przemysłu 4.0, umożliwiając monitorowanie stanu maszyn, predykcję awarii i optymalizację procesów produkcyjnych w oparciu o analizę danych. |
| Przenośnik łańcuchowy | Mechanika | Urządzenie transportowe wykorzystujące jeden lub więcej łańcuchów do przenoszenia materiałów, często wyposażone w specjalne zabieraki lub płyty nośne. | Stosowany w przemyśle ciężkim do transportu dużych i ciężkich elementów, w przemyśle drzewnym do transportu kłód lub w systemach montażowych jako przenośnik taktujący. |
| Przenośnik rolkowy | Mechanika | System transportowy składający się z szeregu rolek zamontowanych w ramie, umożliwiający przesuwanie przedmiotów o płaskim dnie, napędzany silnikiem lub wykorzystujący siłę grawitacji. | Wykorzystywany w magazynach do transportu palet, w systemach pakowania do transportu kartonów lub w liniach montażowych do przemieszczania ciężkich elementów. |
| Przenośnik śrubowy | Mechanika | Urządzenie transportowe składające się z obracającej się śruby (ślimaka) w zamkniętej obudowie, służące do poziomego lub ukośnego transportu materiałów sypkich lub półpłynnych. | Używany w przemyśle spożywczym do transportu mąki, w oczyszczalniach ścieków do transportu osadów lub w systemach dozowania materiałów sypkich. |
| Przenośnik taśmowy | Mechanika | Urządzenie transportowe składające się z taśmy poruszającej się po rolkach, służące do ciągłego przemieszczania materiałów sypkich lub przedmiotów na określonej trasie. | Stosowany w liniach produkcyjnych do transportu produktów między stanowiskami, w górnictwie do transportu urobku lub w logistyce do transportu paczek i towarów. |
| Przepływomierz | Elektryka | Urządzenie pomiarowe służące do pomiaru objętości lub masy płynu (cieczy lub gazu) przepływającego przez rurociąg w jednostce czasu. | Wykorzystywany w procesach przemysłowych do kontroli przepływu mediów, np. przepływomierz elektromagnetyczny do pomiaru przepływu cieczy przewodzących w instalacjach wodnych. |
| Przerwanie | Program | Mechanizm programowy pozwalający na przerwanie normalnego wykonywania programu w odpowiedzi na zdarzenie zewnętrzne (sprzętowe) lub wewnętrzne (czasowe), umożliwiający szybką reakcję na krytyczne sytuacje. | Wykorzystywane do obsługi sygnałów awaryjnych, precyzyjnego pomiaru czasu, synchronizacji z szybkimi procesami lub implementacji zadań o wysokim priorytecie. |
| Przetwarzanie brzegowe | Program | Paradygmat przetwarzania danych blisko ich źródła (na "brzegu" sieci), zamiast przesyłania ich do centralnego centrum danych, co zmniejsza opóźnienia i obciążenie sieci. | Wykorzystywane w systemach wizyjnych do lokalnej analizy obrazu bezpośrednio przy linii produkcyjnej lub w systemach monitorowania stanu maszyn do lokalnego przetwarzania danych z czujników. |
| Przetwornik ciśnienia | Elektryka | Urządzenie przekształcające ciśnienie na proporcjonalny sygnał elektryczny, umożliwiający pomiar i monitorowanie ciśnienia w systemach przemysłowych. | Montowany w instalacji hydraulicznej do monitorowania ciśnienia oleju lub w systemie pneumatycznym do kontroli ciśnienia powietrza. |
| Przycisk E-STOP | Elektryka | Urządzenie sterujące w kształcie grzybka, zazwyczaj czerwone na żółtym tle, służące do szybkiego zatrzymania maszyny w sytuacji awaryjnej, zgodne z normą ISO 13850. | Umieszczany w łatwo dostępnych miejscach na maszynie lub linii produkcyjnej, umożliwiając operatorowi lub osobie postronnej natychmiastowe zatrzymanie niebezpiecznego ruchu. |
| Przyssawka próżniowa | Mechanika | Element chwytający wykorzystujący podciśnienie do podnoszenia i przenoszenia obiektów o płaskich lub lekko zakrzywionych powierzchniach, wykonany zazwyczaj z elastycznego materiału. | Stosowana w robotach pakujących do przenoszenia kartonów, w systemach paletyzacji do przenoszenia worków lub w maszynach montażowych do manipulacji płaskimi elementami. |
| Punkt centralny narzędzia | Program | Punkt odniesienia na końcu narzędzia robota, względem którego programowane są ruchy i orientacja, zazwyczaj znajdujący się na końcu chwytaka lub narzędzia. | Wykorzystywany w programowaniu robotów do precyzyjnego pozycjonowania narzędzia względem obrabianego przedmiotu, np. podczas spawania, malowania czy montażu. |
| Raport | Program | Dokument generowany przez system HMI/SCADA zawierający zestawienie danych produkcyjnych, alarmów, zdarzeń lub innych informacji z określonego okresu, często w formie tabelarycznej lub graficznej. | Tworzony automatycznie na koniec zmiany produkcyjnej, zawierający informacje o wydajności, czasie pracy, przestojach, zużyciu materiałów i jakości produkcji. |
| Receptura | Program | Zestaw parametrów produkcyjnych przechowywanych w systemie HMI/SCADA, który może być załadowany do sterownika PLC w celu konfiguracji procesu dla określonego produktu lub wariantu. | Wykorzystywana w przemyśle spożywczym do przechowywania parametrów produkcji różnych produktów, np. czasów mieszania, temperatur czy proporcji składników dla różnych receptur. |
| Regulacja kaskadowa | Program | Zaawansowana technika regulacji wykorzystująca dwie lub więcej pętli PID, gdzie wyjście regulatora nadrzędnego (master) stanowi wartość zadaną dla regulatora podrzędnego (slave). | Implementacja regulacji kaskadowej w procesie grzewczym, gdzie regulator nadrzędny steruje temperaturą produktu, a regulator podrzędny kontroluje temperaturę medium grzewczego. |
| Regulator PID | Program | Algorytm sterowania wykorzystujący trzy składowe: proporcjonalną (P), całkującą (I) i różniczkującą (D) do precyzyjnej regulacji procesów przemysłowych. | Stosowany do regulacji temperatury w piecu, poziomu cieczy w zbiorniku, ciśnienia w instalacji lub prędkości silnika, zapewniając stabilne osiągnięcie i utrzymanie wartości zadanej. |
| RFID | Elektryka | Technologia wykorzystująca fale radiowe do identyfikacji i śledzenia obiektów wyposażonych w znaczniki (tagi) RFID, umożliwiająca bezdotykowy odczyt i zapis danych. | Wdrożenie systemu RFID do śledzenia palet w procesie produkcyjnym, umożliwiającego automatyczną identyfikację produktów na poszczególnych etapach procesu i gromadzenie danych o genealogii produkcji. |
| Robot 6-osiowy | Mechanika | Robot przemysłowy o sześciu stopniach swobody, składający się z ramion połączonych przegubami obrotowymi, umożliwiający złożone ruchy w przestrzeni trójwymiarowej. | Stosowany w spawaniu, malowaniu, obsłudze maszyn, paletyzacji i innych aplikacjach wymagających dużej elastyczności i dostępu do trudno dostępnych miejsc. |
| Robot cylindryczny | Mechanika | Robot przemysłowy o kinematyce cylindrycznej, posiadający oś obrotową (podstawa), oś liniową pionową i oś liniową poziomą, tworzące układ współrzędnych cylindrycznych. | Stosowany w operacjach załadunku/rozładunku maszyn, montażu lub obsłudze procesów odlewniczych, gdzie wymagana jest prosta konstrukcja i duża przestrzeń robocza. |
| Robot delta | Mechanika | Robot o równoległej kinematyce, składający się z trzech lub czterech ramion połączonych z platformą ruchomą, charakteryzujący się bardzo wysoką prędkością i przyspieszeniem, ale ograniczonym zasięgiem i udźwigiem. | Stosowany w aplikacjach sortowania, pakowania i przenoszenia lekkich produktów w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym, gdzie kluczowa jest wysoka wydajność i precyzja. |
| Robot kartezjański | Mechanika | Robot o trzech liniowych osiach ruchu (X, Y, Z) tworzących układ współrzędnych kartezjańskich, charakteryzujący się prostą konstrukcją, dużą precyzją i sztywnością. | Stosowany w aplikacjach pick-and-place, druku 3D, maszynach CNC lub systemach paletyzacji, gdzie wymagana jest duża przestrzeń robocza i precyzja pozycjonowania. |
| Robot mobilny | Mechanika | Robot przemysłowy zamontowany na platformie mobilnej, łączący funkcje manipulacji z możliwością przemieszczania się, zwiększając elastyczność i zakres zastosowań. | Wykorzystywany w dużych halach produkcyjnych do wykonywania zadań w różnych lokalizacjach, takich jak transport materiałów, inspekcja, montaż lub obsługa wielu stanowisk produkcyjnych. |
| Robot paletyzujący | Mechanika | Specjalistyczny robot przemysłowy zaprojektowany do układania produktów na paletach w określonym wzorze, charakteryzujący się dużym udźwigiem, zasięgiem i specjalnymi chwytakami dostosowanymi do przenoszenia kartonów, worków lub innych opakowań. | Wykorzystywany na końcu linii produkcyjnych do automatycznego układania produktów na paletach, zwiększając wydajność i eliminując ciężką pracę fizyczną. |
| Robot SCARA | Mechanika | Robot o dwóch równoległych osiach obrotowych i jednej osi liniowej (Z), zapewniający szybkie ruchy w płaszczyźnie poziomej i wysoką powtarzalność. | Wykorzystywany w montażu elektroniki, aplikacjach pick-and-place lub dozowaniu, gdzie wymagana jest wysoka prędkość i precyzja w płaszczyźnie poziomej. |
| Robot sferyczny | Mechanika | Robot przemysłowy o kinematyce sferycznej (polarnej), posiadający dwie osie obrotowe (podstawa i ramię) oraz jedną oś liniową (wysuw), tworzące układ współrzędnych sferycznych. | Używany w aplikacjach spawania, obsługi maszyn ciśnieniowych lub w procesach wymagających dostępu do trudno dostępnych miejsc w przestrzeni roboczej. |
| Robot współpracujący | Mechanika | Robot zaprojektowany do bezpośredniej współpracy z człowiekiem w dzielonej przestrzeni roboczej (nazywany również cobotem), wyposażony w systemy bezpieczeństwa wykrywające kontakt z człowiekiem i ograniczające siłę. | Używany w montażu precyzyjnym, kontroli jakości, obsłudze maszyn i innych aplikacjach, gdzie konieczna jest współpraca człowieka z robotem bez barier ochronnych. |
| Rozdzielacz | Mechanika | Zawór sterujący kierunkiem przepływu medium (powietrza lub cieczy) w układach pneumatycznych lub hydraulicznych, określany liczbą dróg i pozycji, np. 5/2 (5 dróg, 2 pozycje). | Stosowany do sterowania siłownikami pneumatycznymi lub hydraulicznymi, np. rozdzielacz 5/2 sterujący siłownikiem dwustronnego działania w prasie. |
| Rozproszony system sterowania | Program | Zaawansowany system sterowania procesami przemysłowymi, w którym funkcje sterowania są rozproszone między wiele węzłów połączonych siecią komunikacyjną, zapewniający redundancję i wysoką niezawodność. | Wykorzystywany w rafineriach, elektrowniach, zakładach chemicznych i innych dużych instalacjach procesowych do kompleksowego sterowania i monitorowania złożonych procesów. |
| SCADA | Program | System informatyczny służący do nadzoru, sterowania i akwizycji danych z procesów przemysłowych, umożliwiający wizualizację i kontrolę rozproszonych systemów. | Wykorzystywany w zakładach produkcyjnych do monitorowania całego procesu produkcyjnego z centralnej sterowni. |
| Schemat elektryczny | Elektryka | Graficzna reprezentacja połączeń elektrycznych w układzie, przedstawiająca komponenty, przewody i ich wzajemne relacje za pomocą standardowych symboli. | Schemat elektryczny szafy sterowniczej maszyny pakującej, pokazujący połączenia między zasilaczem, sterownikiem PLC, falownikami i elementami wykonawczymi. |
| Sekwencer | Program | Struktura programowa służąca do sterowania sekwencyjnego, realizująca kolejne kroki procesu w określonej kolejności, często z warunkami przejścia między krokami. | Stosowany do implementacji procesu produkcyjnego składającego się z wielu kroków, np. sekwencji napełniania, mieszania, podgrzewania i opróżniania zbiornika w procesie chemicznym. |
| Selektywność zabezpieczeń | Elektryka | Zasada projektowania układów zabezpieczeń elektrycznych zapewniająca, że w razie awarii zadziała tylko zabezpieczenie najbliższe miejscu zwarcia, minimalizując obszar wyłączenia. | Zaprojektowanie kaskady zabezpieczeń w rozdzielnicy głównej i szafach sterowniczych tak, aby zwarcie w obwodzie silnika spowodowało zadziałanie tylko jego zabezpieczenia, bez wpływu na pozostałe urządzenia. |
| Serwonapęd | Elektryka | Elektroniczny układ sterujący serwomotorem, zapewniający precyzyjną kontrolę pozycji, prędkości i momentu obrotowego w zamkniętej pętli sprzężenia zwrotnego. | Zastosowanie serwonapędu w maszynie pakującej do precyzyjnego pozycjonowania materiału opakowania, zapewniającego dokładne cięcie i składanie z wysoką powtarzalnością. |
| Silnik asynchroniczny | Elektryka | Silnik elektryczny prądu przemiennego, w którym wirnik obraca się z prędkością mniejszą niż prędkość synchroniczna (stąd nazwa "asynchroniczny"). Działa na zasadzie indukcji elektromagnetycznej, gdzie pole magnetyczne stojana indukuje prądy w wirniku, wytwarzając moment obrotowy. | Najczęściej stosowany typ silnika w przemyśle ze względu na prostą konstrukcję, niezawodność i niski koszt. Wykorzystywany w pompach, wentylatorach, sprężarkach, przenośnikach i wielu innych aplikacjach przemysłowych. |
| Silnik synchroniczny | Elektryka | Silnik elektryczny prądu przemiennego, w którym wirnik obraca się dokładnie z prędkością synchroniczną, określoną przez częstotliwość napięcia zasilającego i liczbę par biegunów. Wirnik zawiera magnesy trwałe lub elektromagnesy, które synchronizują się z wirującym polem magnetycznym stojana. | Stosowany w aplikacjach wymagających precyzyjnej kontroli prędkości, wysokiej sprawności i dużego momentu obrotowego, takich jak serwonapędy, roboty przemysłowe, napędy precyzyjne czy generatory. |
| Siłownik pneumatyczny | Mechanika | Urządzenie przekształcające energię sprężonego powietrza na ruch liniowy lub obrotowy, służące do sterowania elementami mechanicznymi. | Stosowany do otwierania i zamykania zaworów, przesuwania elementów maszyn lub chwytania przedmiotów w systemach automatyki. |
| Skaner laserowy bezpieczeństwa | Elektryka | Urządzenie ochronne wykorzystujące wiązkę laserową do monitorowania określonego obszaru, wykrywające obecność osób lub obiektów w strefie zagrożenia i wywołujące zatrzymanie maszyny. | Używany do zabezpieczenia obszaru wokół robotów przemysłowych lub pojazdów AGV, umożliwiając elastyczne definiowanie stref ochronnych i ostrzegawczych. |
| Skryptowanie | Program | Technika programowania w systemach HMI/SCADA wykorzystująca języki skryptowe do implementacji zaawansowanych funkcji, obliczeń, komunikacji z bazami danych lub automatyzacji zadań. | Stosowane do implementacji niestandardowych algorytmów obliczeniowych, automatycznego generowania raportów, komunikacji z systemami zewnętrznymi lub tworzenia zaawansowanych animacji. |
| Softstart | Elektryka | Urządzenie elektroniczne służące do łagodnego rozruchu silników elektrycznych poprzez stopniowe zwiększanie napięcia zasilającego, co ogranicza prąd rozruchowy i zmniejsza obciążenia mechaniczne. | Stosowany w napędach pomp, wentylatorów, przenośników taśmowych lub kompresorów, gdzie gwałtowny rozruch mógłby powodować uszkodzenia mechaniczne lub zakłócenia w sieci elektrycznej. |
| Specyfikacja Funkcjonalna | Ogolne | Kluczowy dokument opisujący, jak system ma działać, zawierający szczegółowe wymagania funkcjonalne, algorytmy sterowania, interfejsy użytkownika i komunikacyjne. | Dokument FDS dla systemu sterowania prasą hydrauliczną, definiujący tryby pracy, sekwencje operacji, parametry procesu i interfejsy operatorskie. |
| Sprzęgło | Mechanika | Element mechaniczny łączący dwa wały w celu przeniesienia momentu obrotowego, często kompensujący niewspółosiowość, tłumiący drgania lub zabezpieczający przed przeciążeniem. | Stosowane do łączenia silnika z przekładnią, np. sprzęgło kłowe zapewniające sztywne połączenie lub sprzęgło mieszkowe kompensujące niewspółosiowość w precyzyjnych napędach. |
| Śruba kulowa | Mechanika | Precyzyjny mechanizm zamieniający ruch obrotowy na liniowy, składający się ze śruby z rowkiem spiralnym i nakrętki z recyrkulującymi kulkami, zapewniający wysoką sprawność i dokładność. | Stosowana w maszynach CNC, precyzyjnych systemach pozycjonowania i innych aplikacjach wymagających dokładnego ruchu liniowego z dużą siłą. |
| Śruba trapezowa | Mechanika | Mechanizm zamieniający ruch obrotowy na liniowy, składający się ze śruby z gwintem trapezowym i nakrętki, charakteryzujący się dużą siłą, samoblokującymi właściwościami i niższym kosztem niż śruba kulowa. | Używana w maszynach o mniejszych wymaganiach dotyczących precyzji i prędkości, takich jak proste obrabiarki, podnośniki czy systemy regulacji. |
| Sterowanie predykcyjne | Program | Zaawansowany algorytm sterowania wykorzystujący model matematyczny procesu do przewidywania jego przyszłego zachowania i optymalizacji działań sterujących w horyzoncie czasowym. | Zastosowanie sterowania predykcyjnego w procesie destylacji, umożliwiającego optymalizację wydajności i jakości produktu przy jednoczesnym minimalizowaniu zużycia energii. |
| Sterownik bezpieczeństwa | Program | Specjalistyczny sterownik programowalny o redundantnej architekturze, zaprojektowany do realizacji funkcji bezpieczeństwa z wysokim poziomem niezawodności, zgodnie z normami bezpieczeństwa funkcjonalnego. | Wykorzystywany do integracji i zarządzania złożonymi systemami bezpieczeństwa w liniach produkcyjnych, gdzie wymagana jest koordynacja wielu urządzeń bezpieczeństwa. |
| Sterownik PLC | Program | Przemysłowy komputer sterujący zaprojektowany do pracy w trudnych warunkach środowiskowych, wyposażony w specjalizowane wejścia/wyjścia i oprogramowanie do sterowania procesami automatyki w czasie rzeczywistym. | Zastosowanie sterownika PLC do automatyzacji linii produkcyjnej, gdzie kontroluje sekwencje operacji, monitoruje sygnały z czujników i steruje elementami wykonawczymi, zapewniając precyzyjne i niezawodne działanie maszyn. |
| Stół obrotowy | Mechanika | Precyzyjne urządzenie mechaniczne umożliwiające obracanie przedmiotu obrabianego lub narzędzia wokół osi pionowej lub poziomej, często z możliwością indeksowania (zatrzymywania w określonych pozycjach). | Wykorzystywany w obrabiarkach CNC jako dodatkowa oś obrotowa, w systemach montażowych do precyzyjnego pozycjonowania lub w maszynach pakujących do indeksowania stanowisk. |
| Structured Text | Program | Wysokopoziomowy tekstowy język programowania sterowników PLC, podobny do Pascala, umożliwiający tworzenie złożonych algorytmów sterowania. | Używany do implementacji zaawansowanych obliczeń matematycznych w systemie sterowania procesem chemicznym. |
| Stycznik | Elektryka | Elektromechaniczny łącznik przeznaczony do zdalnego załączania i wyłączania obwodów elektrycznych o dużej mocy, sterowany sygnałem o niskim napięciu. | Stosowany do załączania silników elektrycznych, grzałek, oświetlenia przemysłowego lub innych odbiorników o dużym poborze prądu. |
| Styk | Elektryka | Element elektryczny służący do zamykania lub otwierania obwodu elektrycznego, umożliwiający przepływ prądu lub jego przerwanie. Styki występują w różnych urządzeniach elektrycznych, takich jak przekaźniki, styczniki, wyłączniki czy przyciski. Rozróżnia się styki normalnie otwarte (NO - Normally Open), które w stanie spoczynku nie przewodzą prądu, oraz styki normalnie zamknięte (NC - Normally Closed), które w stanie spoczynku przewodzą prąd. | Zastosowanie styków w przekaźniku elektromagnetycznym, gdzie po podaniu napięcia na cewkę następuje przełączenie styków - styki NO zamykają się, a styki NC otwierają. Umożliwia to sterowanie obwodami o dużej mocy za pomocą sygnałów o małej mocy, np. załączanie silnika elektrycznego za pomocą przycisku sterującego. |
| Symulacja | Program | Technika testowania programu PLC bez fizycznego sterownika, wykorzystująca oprogramowanie emulujące działanie sterownika i procesu, umożliwiająca weryfikację logiki programu przed wdrożeniem. | Używana do testowania programu sterującego linią produkcyjną przed instalacją na obiekcie, pozwalając na wykrycie i poprawienie błędów logicznych bez ryzyka uszkodzenia rzeczywistego sprzętu. |
| System ERP | Program | Zintegrowany system zarządzania przedsiębiorstwem, obejmujący moduły do zarządzania finansami, zasobami ludzkimi, łańcuchem dostaw, produkcją i innymi kluczowymi procesami biznesowymi. | Wykorzystanie systemu ERP do integracji danych z produkcji, magazynu, sprzedaży i finansów, umożliwiające kompleksowe planowanie zasobów i podejmowanie decyzji biznesowych. |
| System MES | Program | System informatyczny monitorujący i dokumentujący proces przekształcania surowców w wyroby gotowe, zapewniający śledzenie produkcji w czasie rzeczywistym i optymalizację procesów. | Wdrożenie systemu MES w fabryce elektroniki, umożliwiającego śledzenie każdego komponentu, monitorowanie wydajności linii produkcyjnych i zapewnienie zgodności z procedurami jakościowymi. |
| System uprawnień użytkowników | Program | Mechanizm w systemach HMI/SCADA służący do zarządzania dostępem użytkowników do różnych funkcji systemu, oparty na rolach, grupach i indywidualnych uprawnieniach. | Konfigurowany tak, aby operatorzy mieli dostęp tylko do podstawowych funkcji obsługi, technolodzy mogli zmieniać parametry procesu, a administratorzy mieli pełny dostęp do konfiguracji systemu. |
| System wizyjny | Program | System składający się z kamery, oświetlenia i oprogramowania do analizy obrazu, służący do automatycznej inspekcji, rozpoznawania i pomiaru obiektów. | Używany do kontroli jakości produktów, wykrywania wad lub prowadzenia robotów podczas montażu precyzyjnych elementów. |
| Systemy wizyjne 3D | Program | Zaawansowane systemy wizyjne umożliwiające pozyskiwanie i analizę trójwymiarowych obrazów obiektów, wykorzystujące techniki takie jak stereowizja, skanowanie laserowe czy światło strukturalne. | Zastosowanie systemu wizyjnego 3D do kontroli jakości odlewów, umożliwiającego precyzyjny pomiar wymiarów, wykrywanie wad powierzchniowych i porównanie z modelem CAD. |
| Szafa sterownicza | Elektryka | Obudowa mieszcząca aparaturę elektryczną i sterującą, zapewniająca ochronę przed czynnikami zewnętrznymi i bezpieczny dostęp do komponentów. | Szafa sterownicza linii produkcyjnej zawierająca sterownik PLC, moduły I/O, falowniki, zabezpieczenia i zasilacze, zaprojektowana zgodnie z normami IP54. |
| Sztuczna inteligencja w przemyśle | Program | Wykorzystanie technik sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego w zastosowaniach przemysłowych do optymalizacji procesów, kontroli jakości, predykcji awarii i automatyzacji złożonych zadań. | Wdrożenie systemu wizyjnego opartego na głębokich sieciach neuronowych do wykrywania subtelnych wad w produktach tekstylnych, niemożliwych do zidentyfikowania przez konwencjonalne systemy wizyjne. |
| Tablica | Program | Struktura danych zawierająca uporządkowany zbiór elementów tego samego typu, dostępnych poprzez indeks, umożliwiająca efektywne przechowywanie i przetwarzanie wielu podobnych wartości. | Wykorzystywana do przechowywania serii pomiarów, listy parametrów dla wielu identycznych urządzeń lub bufora danych komunikacyjnych w programie PLC. |
| Tensometr | Elektryka | Czujnik mierzący odkształcenie materiału poprzez zmianę rezystancji elektrycznej, wykorzystywany do pomiaru siły, naprężenia, ciśnienia lub wagi. | Stosowany w wagach przemysłowych, systemach monitorowania obciążeń konstrukcji lub w czujnikach siły używanych w maszynach testujących. |
| Termopara | Elektryka | Czujnik temperatury składający się z dwóch różnych metali połączonych ze sobą, generujący napięcie elektryczne proporcjonalne do różnicy temperatur między złączami. | Używana w piecach przemysłowych, kotłach lub procesach obróbki cieplnej do pomiaru wysokich temperatur, np. typ K (NiCr-NiAl) do 1200°C. |
| Testy FAT | Ogolne | Testy akceptacyjne przeprowadzane u producenta przed wysyłką systemu do klienta, mające na celu weryfikację zgodności z wymaganiami i specyfikacją funkcjonalną. | Przeprowadzenie testów FAT dla zrobotyzowanej linii montażowej, obejmujących weryfikację wszystkich funkcji, sekwencji i interfejsów w obecności przedstawicieli klienta. |
| Testy jednostkowe | Program | Metodologia testowania polegająca na weryfikacji poprawności działania małych, izolowanych fragmentów kodu (jednostek), zazwyczaj pojedynczych funkcji lub bloków funkcyjnych. | Implementacja testów jednostkowych dla bloków funkcyjnych sterujących dozowaniem składników w mieszalniku, weryfikujących poprawność obliczeń i obsługi stanów wyjątkowych. |
| Testy SAT | Ogolne | Testy akceptacyjne przeprowadzane na obiekcie docelowym po instalacji systemu, weryfikujące jego działanie w rzeczywistych warunkach produkcyjnych. | Wykonanie testów SAT dla systemu monitorowania produkcji, obejmujących weryfikację zbierania danych z maszyn, raportowania i integracji z systemem ERP klienta. |
| Time Series Database | Program | Specjalizowana baza danych zoptymalizowana do przechowywania i analizy danych szeregów czasowych, takich jak pomiary z czujników, metryki wydajności czy dane telemetryczne. | Zastosowanie TSDB do przechowywania danych produkcyjnych z tysiąca czujników, umożliwiające szybkie analizy trendów, wykrywanie anomalii i tworzenie dashboardów monitorujących. |
| Traceability | Ogolne | Zdolność do śledzenia historii, zastosowania lub lokalizacji obiektu w łańcuchu dostaw i produkcji. System identyfikowalności umożliwia prześledzenie drogi produktu od surowców, przez wszystkie etapy produkcji, aż do dostawy do klienta końcowego, a także w kierunku przeciwnym. | System identyfikowalności w przemyśle spożywczym, umożliwiający śledzenie partii produktu od dostawcy surowców, przez proces produkcyjny, aż do konkretnego sklepu, co pozwala na szybką identyfikację i wycofanie wadliwych produktów w przypadku wykrycia zagrożenia dla zdrowia konsumentów. |
| Trend | Program | Graficzna reprezentacja zmian wartości procesowych w czasie, umożliwiająca analizę historycznych danych, identyfikację wzorców i diagnozowanie problemów. | Stosowany w systemach SCADA do monitorowania i analizy zmian temperatury pieca, ciśnienia w instalacji lub wydajności linii produkcyjnej w określonym przedziale czasowym. |
| Typ danych zdefiniowany przez użytkownika | Program | Złożony typ danych definiowany przez programistę, składający się z wielu elementów różnych typów, umożliwiający organizację powiązanych danych w jedną strukturę. | Stosowany do reprezentacji złożonych obiektów, np. struktura "Silnik" zawierająca parametry, statusy i komendy sterujące dla napędu w maszynie. |
| Typy restartu PLC | Program | Różne tryby uruchamiania sterownika PLC po włączeniu zasilania lub resecie, różniące się sposobem inicjalizacji zmiennych i bloków danych. | Cold restart inicjalizuje wszystkie zmienne do wartości domyślnych, warm restart zachowuje wartości zmiennych remanentnych, a hot restart próbuje kontynuować program od miejsca przerwania. |
| Układ safety | Elektryka | Zintegrowany system zabezpieczeń w maszynach i instalacjach przemysłowych, zaprojektowany zgodnie z normami bezpieczeństwa funkcjonalnego (np. ISO 13849, IEC 62061), składający się z elementów detekcyjnych, logicznych i wykonawczych, mający na celu ochronę osób i mienia przed zagrożeniami. | Układ safety prasy hydraulicznej zawierający kurtyny świetlne, przekaźniki bezpieczeństwa, wyłączniki krańcowe i zawory bezpieczeństwa, zapewniający zatrzymanie niebezpiecznego ruchu w przypadku wykrycia obecności operatora w strefie zagrożenia. |
| Uruchomienie | Ogolne | Proces uruchomienia i dostrojenia systemu na obiekcie docelowym, obejmujący instalację, konfigurację, kalibrację i optymalizację parametrów. | Uruchomienie systemu sterowania linią pakującą, obejmujące kalibrację czujników, dostrojenie regulatorów PID i optymalizację sekwencji pracy. |
| Utrzymanie ruchu | Ogolne | Zestaw działań technicznych, administracyjnych i zarządczych mających na celu zapewnienie ciągłości pracy maszyn i urządzeń produkcyjnych przy optymalnych kosztach. | Opracowanie strategii utrzymania ruchu dla linii produkcyjnej, obejmującej harmonogram przeglądów, procedury konserwacji i zarządzanie częściami zamiennymi. |
| Uziemienie | Elektryka | Podstawowe połączenie elektryczne między przewodzącymi częściami urządzenia a ziemią, zapewniające bezpieczeństwo użytkowania i prawidłową pracę urządzeń elektrycznych. | Wykonanie systemu uziemienia dla linii produkcyjnej, obejmującego połączenie wszystkich metalowych części maszyn, szaf sterowniczych i konstrukcji wsporczych z główną szyną uziemiającą. |
| Walidacja | Ogolne | Formalny proces dowodzenia, że system spełnia wszystkie wymagania i jest odpowiedni do zamierzonego zastosowania, kluczowy w branżach regulowanych. | Przeprowadzenie walidacji systemu sterowania procesem produkcji leków, obejmującej kwalifikację instalacyjną (IQ), operacyjną (OQ) i procesową (PQ). |
| Watch Table | Program | Narzędzie programistyczne umożliwiające monitorowanie i modyfikację wartości zmiennych w sterowniku PLC w czasie rzeczywistym, używane podczas uruchamiania i diagnostyki programu. | Stosowane podczas testowania programu PLC do obserwacji zmiennych procesowych, wymuszania stanów wyjść lub symulacji sygnałów wejściowych bez fizycznego podłączania urządzeń. |
| Wersjonowanie kodu | Program | System zarządzania zmianami w kodzie źródłowym, umożliwiający śledzenie historii zmian, współpracę wielu programistów i powrót do wcześniejszych wersji w razie potrzeby. | Wykorzystanie systemu Git do zarządzania kodem źródłowym programów PLC i HMI w projekcie modernizacji linii produkcyjnej, umożliwiające śledzenie zmian i współpracę zespołu programistów. |
| Wibroizolator | Mechanika | Element elastyczny służący do tłumienia drgań i izolacji wibracji między maszyną a podłożem lub między różnymi częściami maszyny. | Stosowany do montażu sprężarek, pomp, wentylatorów lub innych urządzeń generujących drgania, aby zapobiec ich przenoszeniu na konstrukcję budynku lub inne elementy maszyny. |
| Wibrometr | Elektryka | Przyrząd pomiarowy służący do pomiaru drgań mechanicznych, umożliwiający określenie amplitudy, częstotliwości i innych parametrów wibracji. | Stosowany w diagnostyce maszyn wirujących, monitorowaniu stanu łożysk lub w systemach predykcyjnego utrzymania ruchu do wykrywania potencjalnych awarii. |
| Wirtualizacja | Program | Technologia umożliwiająca uruchamianie wielu systemów operacyjnych lub aplikacji na jednej maszynie fizycznej, zwiększająca efektywność wykorzystania zasobów i ułatwiająca zarządzanie infrastrukturą IT. | Wdrożenie zwirtualizowanej infrastruktury serwerowej dla systemu SCADA, umożliwiającej uruchomienie serwerów redundantnych, historycznych i webowych na mniejszej liczbie maszyn fizycznych. |
| Wskaźnik | Program | Specjalny typ danych zawierający adres innej zmiennej lub bloku danych, umożliwiający dynamiczny dostęp do danych w pamięci sterownika PLC. | Stosowany w zaawansowanych aplikacjach do dynamicznego adresowania zmiennych, np. przy implementacji algorytmów przetwarzających różne zestawy danych w zależności od stanu maszyny. |
| Wyłącznik nadprądowy | Elektryka | Zabezpieczenie elektryczne automatycznie przerywające obwód w przypadku wykrycia prądu przekraczającego wartość znamionową, chroniące przed skutkami przeciążeń i zwarć. | Instalacja wyłączników nadprądowych w szafie sterowniczej do zabezpieczenia poszczególnych obwodów zasilających silniki, grzałki i układy sterowania. |
| Wyłącznik różnicowoprądowy | Elektryka | Zabezpieczenie przeciwporażeniowe wykrywające różnicę między prądem wpływającym i wypływającym z obwodu, co może wskazywać na upływ prądu do ziemi lub przez ciało człowieka. | Zastosowanie wyłącznika różnicowoprądowego o czułości 30mA w obwodach zasilających gniazdka serwisowe w maszynie, zapewniające ochronę personelu przed porażeniem. |
| Wyspa zaworowa | Mechanika | Zintegrowany blok zaworów pneumatycznych lub hydraulicznych sterowanych elektrycznie, umożliwiający centralne sterowanie wieloma siłownikami z jednego miejsca. | Stosowana w zautomatyzowanych liniach produkcyjnych do sterowania wieloma siłownikami pneumatycznymi, zmniejszając ilość okablowania i upraszczając instalację. |
| Zamek ryglowany | Elektryka | Urządzenie bezpieczeństwa montowane na osłonach i drzwiach dostępowych, które wykrywa ich otwarcie i zapobiega uruchomieniu maszyny lub powoduje jej zatrzymanie. | Stosowany na osłonach maszyn CNC, zapewniając, że dostęp do strefy roboczej jest możliwy dopiero po całkowitym zatrzymaniu niebezpiecznych ruchów. |
| Zasilacz impulsowy | Elektryka | Urządzenie elektroniczne przekształcające napięcie przemienne na stałe z wykorzystaniem wysokiej częstotliwości przełączania, zapewniające wysoką sprawność i małe gabaryty. | Stosowany w szafach sterowniczych do zasilania sterowników PLC, paneli operatorskich, czujników i innych urządzeń automatyki wymagających stabilnego napięcia stałego. |
| Zawór dławiąco-zwrotny | Mechanika | Zawór regulujący przepływ medium w jednym kierunku poprzez dławienie, a w przeciwnym kierunku pozwalający na swobodny przepływ dzięki wbudowanemu zaworowi zwrotnemu. | Wykorzystywany do regulacji prędkości siłowników pneumatycznych lub hydraulicznych, np. do kontroli prędkości wysuwu tłoczyska przy swobodnym powrocie. |
| Zawór proporcjonalny | Mechanika | Zawór sterowany elektronicznie, umożliwiający płynną regulację przepływu cieczy lub gazu proporcjonalnie do sygnału sterującego. | Stosowany w hydraulicznych systemach sterowania do precyzyjnej kontroli prędkości siłowników. |
| Zdalna jednostka terminalowa | Program | Urządzenie mikroprocesorowe służące do zbierania danych z czujników i sterowania urządzeniami wykonawczymi w odległych lokalizacjach, komunikujące się z centralnym systemem nadzoru. | Stosowana w rozproszonych systemach monitorowania infrastruktury, takich jak sieci wodociągowe, gazociągi, sieci energetyczne czy stacje meteorologiczne. |
| Zmienna | Program | Element danych w systemie HMI/SCADA reprezentujący wartość procesową, status urządzenia lub parametr konfiguracyjny, często powiązany z adresem w sterowniku PLC. | Używana w wizualizacji do wyświetlania aktualnej temperatury procesu, statusu pracy maszyny lub do umożliwienia operatorowi zmiany parametrów produkcji. |
| Zmienna statyczna | Program | Zmienna wewnętrzna bloku funkcyjnego (FB), która zachowuje swoją wartość między kolejnymi wywołaniami bloku, przechowywana w instancji bloku danych. | Używana w bloku funkcyjnym sterującym silnikiem do przechowywania stanu silnika, liczników, timerów lub poprzednich wartości pomiarowych między cyklami programu. |
| Zmienna tymczasowa | Program | Zmienna lokalna bloku programowego, która istnieje tylko podczas wykonywania bloku i jest inicjalizowana przy każdym jego wywołaniu. | Stosowana do przechowywania pośrednich wyników obliczeń, zmiennych pomocniczych lub tymczasowych flag w ramach jednego wywołania bloku programowego. |